Oświetleniowe kłopoty z nauką wieczorami
W szkołach na dużą skalę wróciła praca i nauka w trybie zmianowym. Choć to szeroko komentowany w mediach temat, w dyskusji rzadko mówi się o tym, jakie skutki dla uczniów mogą mieć lekcje wieczorowe z oświetleniowego punktu widzenia.
Plany lekcji dla podwójnego rocznika i powrót w szkołach trybu zmianowego wywołały powszechną dyskusję na temat konsekwencji kończenia zajęć wieczorami. Obok szeroko komentowanych komplikacji logistycznych oraz rozważań o skuteczności lekcji odbywających się po osiemnastej, poważnym, a rzadko poruszanym zagadnieniem jest kwestia przygotowania infrastruktury placówek do pracy po zachodzie słońca. Tymczasem okazuje się, że oświetlenie nie tylko wpływa na samopoczucie (np. zmęczenie oczu), ale ma także znaczenie dla szkolnych wyników.
Światło w klasie a oceny
Według amerykańskich naukowców, ilość światła w sali lekcyjnej może mieć wpływ na skuteczność nauki, a w efekcie – oceny uczniów. Ich badania wykazały, że dzieci uczące się w jaśniejszym pomieszczeniu osiągają zauważalnie lepsze rezultaty. W zakresie czytania ich oceny punktowe są nawet o 26% wyższe niż w wypadku rówieśników przebywających w ciemniejszym otoczeniu. W rozwiązywaniu zadań z matematyki radzą sobie natomiast o 20% lepiej. – Znaczenie prawidłowego oświetlenia dla funkcjonowania ludzi jest nie do przecenienia. Nie tylko wpływa ono na komfort i efektywność wykonania zadań wzrokowych, ale również na samopoczucie i poziom koncentracji – mówi Krzysztof Rajecki, projektant oświetlenia firmy TRILUX Polska, specjalizującej się m.in. w oświetleniu dla oświaty. – W związku z odkryciami dotyczącymi wpływu światła dziennego na rytm dobowy na Zachodzie w szkołach stosuje się już nawet oświetlenie elektryczne dopasowujące barwę światła do pory dnia, od relaksującej, ciepłej bieli rano i wieczorem, po chłodne i pobudzające odcienie w południe – dodaje przedstawiciel dostawcy nowoczesnych rozwiązań oświetleniowych.
Warto więc na początku roku szkolnego sprawdzić, jak wygląda klasa naszego dziecka – szczególnie jeśli plan lekcji przewiduje zajęcia dydaktyczne do późnego popołudnia lub wieczora. Niepokoić powinny ciemne sale z niewielką liczbą okien i mrugającymi jarzeniówkami. Jeśli stan sali lekcyjnej budzi wątpliwości, możemy poprosić dyrekcję o przedstawienie dokumentu stwierdzającego gotowość placówki do przyjęcia uczniów. „Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach” zaleca dokonać kontroli obiektu pod tym kątem zawsze, gdy przerwa w działalności oświatowej trwa co najmniej 2 tygodnie. W związku z tym, taki dokument powinien zostać stworzony podczas przerwy wakacyjnej.
Dom przyjazny nauce
Późniejsze powroty ze szkoły oznaczają również przesunięcie na późniejsze godziny odrabiania prac domowych. Na znaczeniu zyskuje więc również stworzenie miejsca sprzyjającego odrabianiu lekcji niezależnie od pory. – Tradycyjnie uznaje się, że optymalną lokalizacją dla biurka jest obszar przy oknie. W zależności od tego, którą ręką pisze użytkownik, źródło światła powinno znajdować się po lewej (dla praworęcznych) lub prawej stronie (dla leworęcznych). Umiejscowienie mebla w ten sposób nie tylko pozwala zaoszczędzić energię elektryczną dzięki dostępowi do naturalnego światła, ale również pomaga utrzymać dobre samopoczucie. Spoglądanie co jakiś czas w dal, przez okno, pozwala na przykład rozluźnić mięśnie oczu i zapobiega zmęczeniu narządu wzroku – mówi Krzysztof Rajecki, projektant oświetlenia. – Jeśli dziecko odrabia lekcje przede wszystkim wieczorami, bardzo ważne jest zapewnienie przy biurku dobrych warunków oświetleniowych. Zasady są podobne jak w przypadku korzystania ze światła dziennego. Żeby uniknąć rzucania cienia na powierzchnię pracy lampka powinna znajdować się po stronie przeciwnej do dominującej ręki. Jeśli lekcje odrabiane są przede wszystkim wieczorami, ze względu na pobudzający wpływ chłodnego światła, przy biurku najlepiej zastosować „żarówkę” LED oznaczoną jako dająca światło ciepłej lub neutralnej barwy. Jeśli na opakowaniu podano jej jednostkę, warto sięgnąć po produkt od 2 700 do 3 500 K. Pozwoli to nie tylko zapewnić dobre warunki do pisania i czytania, ale także nie zakłóci naturalnego mechanizmu wpadania w sen wkrótce po zakończeniu aktywności –– dodaje przedstawiciel firmy TRILUX Polska, dostawcy nowoczesnych rozwiązań oświetleniowych.
Czynnikiem równie istotnym co umiejscowienie biurka jest jego wielkość. Blat powinien mieć wymiary nie mniejsze niż 80 x 120 cm. Wówczas zmieszczą się na nim wszystkie używane w danym momencie akcesoria. By ułatwić dziecku utrzymanie sprzyjającego koncentracji porządku, warto otoczyć biurko szufladami, półkami i szafkami zapewniającymi szybki dostęp do książek i przyborów. Aranżując strefę nauki, należy zadbać również o wygodne krzesło. Ważne dla zachowania odpowiedniej postawy jest wysokie oparcie, sięgające aż do odcinka szyjnego kręgosłupa, lekko wklęsłe w jego części lędźwiowej. Istotną funkcją jest także regulacja wysokości siedziska, umożliwiająca dostosowanie ułożenia ciała do wzrostu użytkownika. Odpowiednie dopasowane krzesło pozwoli zachować kąt prosty między tułowiem a udami oraz udami i dolną częścią nóg.
